Mensenrechten voor robots?

Robots kunnen tegenwoordig al veel dezelfde dingen als mensen. Het zijn niet langer alleen machines die worden bestuurd door de mens. Robots kunnen ook leren van hun eigen ervaringen en zelf beslissingen nemen. Europa heeft daarom dringend behoefte aan een wetgevend kader voor robotica en artificiële intelligentie.

Machines op het werk

Robots zijn een steeds groter onderdeel van ons leven. Denk aan zelfrijdende auto’s, drones, zorgrobots en speelgoed. In Saoedi-Arabië kreeg robot Sophia zelfs het staatsburgerschap. Ook veel banen worden geautomatiseerd: machines en intelligente software kunnen medewerkers ondersteunen en aanvullen. Bijvoorbeeld door middel van robotarmen in de logistiek, handscanners en augmented reality-technieken.

Regels voor robots

Maar met machines kan weleens wat misgaan. Brengt een robot onverwachts schade aan, dan wil je weten wie de kosten vergoedt. Bij wie ligt dan de juridische aansprakelijkheid? Nu is de producent aansprakelijk, want de robot is meestal alleen een instrument van een natuurlijk rechtspersoon. Maar de volgende generatie robots wordt steeds slimmer. Door kunstmatige intelligentie kan een robot zelf beslissingen nemen. Kan zo’n autonome robot rechtshandelingen verrichten? Kun je een robot aanklagen of een verbod opleggen?

Wetgeving robots en kunstmatige intelligentie

Om te zorgen dat kunstmatige intelligentie een succes wordt, en iedereen er baat bij heeft, zijn er nieuwe regels nodig over juridische aansprakelijkheid. De Europese Commissie pleit al voor wetgeving voor robotica en kunstmatige intelligentie. En om van robots elektronische rechtspersonen te maken. Als het voorstel wordt aangenomen, kunnen robots verantwoordelijk worden gesteld voor handelingen en nalatigheden. In rechtszaken kunnen ze dan optreden als aanklager of ondervrager. Er zijn ook regels nodig omtrent privacy en de gegevensverzameling. Want robots werken door middel van data en uitwisseling van deze gegevens. Bouwers van robots zijn daar nu voor verantwoordelijk.

Bezwaren tegen mensenrechten voor robots

Veel experts op het gebied van recht, robotica en kunstmatige intelligentie vinden het overdreven om een machine tot mens te bombarderen. In een open brief aan de Europese Commissie pleiten zo’n 150 deskundigen er dan ook voor om van een robot géén elektronisch persoon te maken. Stel je bijvoorbeeld eens voor dat robots op den duur niet alleen plichten en verantwoordelijkheden, maar ook rechten krijgen? En als de robot verantwoordelijk wordt, heeft de producent van die robot zelf veel meer vrijheid in welke kwaliteit hij zijn product aflevert. Na levering trekt hij zijn handen ervan af. Dat levert misschien risico’s op.

Te vroeg voor juridisch kader

Volgens de experts is het wetsvoorstel gebaseerd op het beeld van robots in science fiction-films en een paar persberichten over bijvoorbeeld de geavanceerde robot Sophia. Zodra er autonome robots bestaan, moet de wetgeving wel degelijk herzien worden. Maar het lijkt vooralsnog te vroeg om een juridisch kader te creëren voor robotica. Eind dit jaar en medio 2019 komt de Europese Commissie met een plan en ethische richtsnoeren betreffende kunstmatige intelligentie, gegevensbescherming, transparantie en aansprakelijkheid.

Meer weten over mensenrechten en artificial intelligence?

Robots zijn nog niet zover dat ze de mens gaan overnemen of beheersen. Er zal op den duur wel een samenwerking ontstaan. Vind je deze thema’s interessant en wil je meer weten over rechten en aansprakelijkheid? Bekijk eens deze opleidingen en trainingen over rechten. Of volg ook eens een Masterclass Artificial Intelligence.